Robert Maziarz – Alegoria wojny siedmioletniej

Fryderyk, król pruski zwany przez swych poddanych ?Wielkim? ukazany jest jako Perseusz. Obraz stanowi alegorię wybuchu wojny siedmioletniej, rozpoczętej w roku 1756. Obraz namalowany został w 1789 roku przez Bernharda Rode.

Obraz Rodego ?Fryderyk Wielki jako Perseusz? powstał w wyniku inspiracji malarza twórczością kołobrzeskiego poety i wielkiego filozofa doby oświecenia – Karla Wilhelma Ramlera, będącego przyjacielem malarza.

Ramler urodził się w Kołobrzegu dnia 25 lutego 1725 roku, gdzie uczęszczał do tutejszych szkół . Po ukończeniu nauki w mieście swego urodzenia i dalszej edukacji w Szczecinie, studiował w Halle. Przetrwał w historiografii światowej jako uznany poeta i filozof. Do dziś nazywany jest ?niemieckim Horacym?.

W 1760 roku Kołobrzeg oblegany był przez sprzymierzone siły rosyjskie i szwedzkie. W dniu 26 sierpnia pojawiła się pod miastem cała flota rosyjska morza bałtyckiego i następnego dnia rozpoczęto bombardowanie twierdzy. Po trzech dniach do flotylli rosyjskiej dołączyły okręty szwedzkie. Wszystkie jednostki morskie ostrzeliwujące Kołobrzeg dysponowały 1574 działami. Siły oblężnicze wyniosły 8000 żołnierzy. Gdy sytuacja na kołobrzeskich przedpolach zdawała wymykać się spod kontroli, Fryderyk Wielki znalazł ratunek dla twierdzy, w odległym o 350 kilometrów Głogowie. Nakazał generałowi Paulowi Wernerowi ruszyć z siłą 3800 huzarów i piechoty w kierunku Kołobrzegu. Dał mu za zadanie odblokowanie nadbałtyckiej twierdzy. Werner po trzynastu dniach marszu (18 września) znalazł się w okolicach miasta.

Z powierzonego zadania wywiązał się doskonale. Natychmiast, wykorzystując zaskoczenie Rosjan, przystąpił do walki. Szybkie zmiany pozycji wojsk generała huzarii, oraz ich śmiałe potyczki z wojskami oblegającymi Kołobrzeg, były powodem utożsamienia przez Rosjan, przybyłej ekspedycji ratunkowej z siłami przekraczającymi dwadzieścia tysięcy szabel.

Efektem śmiałych szarż Wernera na pozycje rosyjskie w pobliskim Zieleniewie i Mirocicach (Bullenwinkel), było opuszczenie przez żołnierzy carskich przedpól kołobrzeskiej twierdzy. Część z nich wycofała się drogą morską, reszta odmaszerowała w stronę Koszalina. Generał Werner triumfalnie wjechał na czele dowodzonych przez siebie wojsk do obronionego przez Heydego miasta. Kołobrzeg był chwilowo bezpieczny.

Bohaterowie kołobrzeskiego eposu dostąpili wielu zaszczytów. Obydwaj awansowali. Paul von Werner otrzymał przydomek: ?Colberga Liberator?, zaś Sigismund von der Heyde: ?Colberga Defensor?. Waleczność obydwu była inspiracją dla twórczości współczesnych im poetów. Karl Wilhelm Ramler stworzył na cześć bohaterskiego komendanta twierdzy ?Pieśń nimfy Parsęty?. Po raz pierwszy nazwał swego króla Fryderyka Perseuszem. W ten sposób powstała słynna alegoria wojny siedmioletniej.

Rzeczoną alegorię ujrzeć można na medalach, które władca Prus kazał stworzyć na cześć kołobrzeskich bohaterów, upamiętniając ich waleczne czyny związane z obroną i uwolnieniem miasta od rosyjsko ? szwedzkiej koalicji. Wybitni twórcy N. Georg i J. Abraham wykonali w 1760 roku pełne artyzmu dzieła, które uznane zostały za szczyt kunsztu niemieckiego medalierstwa. Powstały wówczas dwa złote, dwadzieścia srebrnych i nieznana liczba brązowych medali z wizerunkami Heydego i Wernera. Stanowią one obecnie wielką rzadkość.

Rewersy obu medali są identyczne. Aby je poprawnie zinterpretować, należy sięgnąć zarówno do mitologii greckiej, jak również sztuki okresu początków Wojny Siedmioletniej.

Temat zamieszczony na odwrociach medali, zaczerpnięty został wprost z ?Metamorfoz? Owidiusza, a inspiracją był utwór Ramlera ?Pieśń nimfy Parsęty?. Otóż: Perseusz otrzymał od Zeusa brązową tarczę. Dzierżąc ją w dłoni, przelatywał nad morzem, gdzie ujrzał przykutą do skały Andromedę. Miała się właśnie stać ofiarą Ketosa, zesłanego na nią przez boga mórz, Posejdona. Perseusz zakochał się w pięknej bogini i uwolnił ją od niechybnej śmierci w paszczy potwora.

Król Fryderyk, ukryty pod postacią Perseusza, był symbolem początku Wojny Siedmioletniej stworzonym przez kołobrzeskiego poetę i filozofa – Ramlera. Twórcy medali umieścili na rewersach numizmatów, dzierżącego miecz i tarczę z godłem Prus, Fryderyka Wielkiego. Król atakuje wynurzającego się z głębi morskiej, buchającego ogniem potwora. Broni swej ukochanej. Pod postacią Andromedy ukazane zostało ukochane miasto Prus ? Kołobrzeg. Bogini przedstawiona została w koronie. Ten atrybut władzy królewskiej nawiązuje w swej formie do wizerunku murów średniowiecznych, znanych z herbu miejskiego. Aby pomóc widzowi w odczytaniu przedstawionego wydarzenia, kołobrzeska bogini zasłania się tarczą z naniesionymi nań elementami heraldyki miejskiej.

Na obu medalach przedstawiony został król Fryderyk, roztaczający opiekę nad swym ukochanym miastem – Kołobrzegiem. Ukazany został w momencie przepędzania w morską otchłań armii rosyjskiej, próbującej zdobyć miasto. Mimo przedstawienia dość pompatycznej alegorii, król Prus wykazał się nie lada poczuciem humoru, każąc umieścić w napisie otokowym rewersów inskrypcję: ?RES SIMILIS FICTAE? ? ?coś, czego nigdy nie było?. Wszak to nie on sam oswobodził ukochany Kołobrzeg, lecz dokonali tego dwaj jego wielcy dowódcy: Werner i Heyde. Twórczość kołobrzeskiego poety skutkowała powstaniem alegorii, która znalazła swe odzwierciedlenie na wyjątkowych medalach.